در بازار ارزهای دیجیتال، برخلاف بسیاری از بازارهای مالی، راه‌های متنوعی برای کسب درآمد وجود دارد و نه فقط از طریق معامله. یکی از روش‌های کسب درآمد غیر فعال یا پسیو در این بازار، استیکینگ ارز دیجیتال در صرافی ارز دیجیتال است. به زبان ساده، استیکینگ به معنای سپرده‌گذاری رمزارزها برای مدت زمانی مشخص و دریافت سود معین در ازای آن است. در این مقاله، قصد داریم تا علاوه بر بررسی مفهوم استیکینگ، بهترین ارزهای دیجیتال برای این منظور را معرفی کنیم. با ما همراه باشید.

استیکینگ ارز دیجیتال چیست؟ (Crypto Staking)

یکی از برجسته‌ترین ویژگی‌های فناوری بلاکچین، تمرکززدایی آن است. برای مدیریت غیرمتمرکز شبکه‌های بلاکچین، از مکانیزم‌های اجماعی برای تأیید تراکنش‌ها و تأمین امنیت استفاده می‌شود. الگوریتم اثبات کار (PoW) که در شبکه بیت‌کوین استفاده می‌شود، اولین مکانیزم اجماع بود. اما این الگوریتم چالش‌هایی نظیر نیاز به دستگاه‌های ماینینگ گران‌قیمت، مصرف بالای انرژی و مشکل مقیاس‌پذیری شبکه را به همراه داشت، به‌طوری که شبکه بیت‌کوین تنها قادر به پردازش حدود ۷ تراکنش در ثانیه است.

برای رفع این مشکلات، الگوریتم اثبات سهام (PoS) معرفی شد. بسیاری از بلاکچین‌های معروف مانند اتریوم، ترون، پولکادات و سولانا از این الگوریتم برای تأیید تراکنش‌ها استفاده می‌کنند. در این الگوریتم، گره‌های اعتبارسنج یا ولیدیتورها به جای ماینرها فعالیت می‌کنند و هر یک باید مقدار مشخصی از ارز بومی شبکه را سپرده‌گذاری کنند. کوین‌های سپرده‌گذاری‌شده در شبکه قفل می‌شوند؛ فرآیندی که به آن استیکینگ می‌گویند. اما سؤال اصلی این است که ولیدیتورها چگونه تراکنش‌ها را تأیید می‌کنند و انگیزه آن‌ها چیست؟

نحوه عملکرد استیکینگ ارز دیجیتال

پس از استیکینگ ارز دیجیتال در بلاکچین، ولیدیتورها متعهد می‌شوند که در فرآیند اعتبارسنجی تراکنش‌ها شرکت کنند. هر بلاکچین مکانیزم اجرایی خاص خود را دارد؛ برای مثال، در شبکه اتریوم، هر ولیدیتور باید حداقل ۳۲ اتر (ETH) استیک کند. پس از موفقیت در اعتبارسنجی تراکنش‌ها، اطلاعات آن‌ها در قالب بلوک به زنجیره اضافه می‌شود و ولیدیتورها در ازای افزودن هر بلوک، پاداش مشخصی دریافت می‌کنند.

در شبکه اتریوم، محدودیتی برای تعداد ولیدیتورها وجود ندارد، اما در برخی شبکه‌های دیگر چنین محدودیت‌هایی اعمال می‌شود. هرچه تعداد کوین‌های استیک‌شده توسط ولیدیتور بیشتر باشد، شانس او برای موفقیت در اعتبارسنجی افزایش می‌یابد. این ویژگی منجر به ایجاد مفهوم استخر استیکینگ (Staking Pool) شده است، جایی که گروهی از افراد کوین‌های خود را تجمیع می‌کنند تا شانس موفقیت خود را افزایش دهند و پاداش‌ها را بر اساس سهم هر فرد تقسیم می‌کنند.

انواع روش‌های استیکینگ ارز دیجیتال

هرچند اثبات سهام بسیاری از مشکلات اثبات کار را حل کرده است، اما خود نیز دارای نقاط ضعفی است. مهم‌ترین مشکل این الگوریتم در حالت عادی، تعارض با ویژگی تمرکززدایی بلاکچین است؛ زیرا افرادی که سرمایه بیشتری دارند، می‌توانند با استیکینگ بیشتر، کنترل شبکه را در دست بگیرند. برای رفع این مشکل، تغییراتی در الگوریتم PoS ایجاد شده و مدل‌های مختلفی از آن به وجود آمده است که سه مورد از مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:

1. الگوریتم اثبات سهام واگذار شده یا نیابتی (DPoS)

در شبکه‌هایی مانند ترون (Tron)، از الگوریتم اثبات سهام واگذار شده یا نیابتی (DPoS) استفاده می‌شود. در این الگوریتم، افرادی که در استیکینگ شرکت می‌کنند، از طریق رأی‌گیری تعدادی از نودها را به عنوان ولیدیتور انتخاب می‌کنند و توان استیکینگ خود را در اختیار نمایندگانشان قرار می‌دهند. این مکانیزم امکان حکمرانی دموکراتیک در شبکه را فراهم می‌کند و از تمرکز قدرت جلوگیری می‌کند.

برای مثال، در شبکه ترون، ۲۷ ولیدیتور مجاز به اعتبارسنجی تراکنش‌ها هستند که هر ۶ ساعت یک‌بار از طریق رأی‌گیری انتخاب می‌شوند. افرادی که کوین TRX را استیک کرده‌اند، می‌توانند در رأی‌گیری شرکت کنند و با رأی دادن، قدرت استیکینگ خود را به نودهای اعتبارسنج واگذار کنند.

ولیدیتورهای منتخب در مدت ۶ ساعت به اعتبارسنجی تراکنش‌ها می‌پردازند و به ازای هر بلوک، ۳۲ کوین TRX دریافت می‌کنند. آن‌ها نیز بخشی از پاداش خود را به رأی‌دهندگان اختصاص می‌دهند. هرچه سهم پرداختی ولیدیتورها بیشتر باشد، شانس انتخاب مجدد آن‌ها در رأی‌گیری‌های بعدی افزایش می‌یابد.

2. اثبات سهام استیجاری (LPoS)

برخی از بلاکچین‌ها استخرهای استیکینگ را شخصی‌سازی کرده‌اند، به‌طوری که افراد می‌توانند توکن‌های خود را به یکی از نودهای فعال در شبکه اجاره دهند تا به نمایندگی از آن‌ها در استیکینگ شرکت کند. هرچه تعداد توکن‌های استیک‌شده توسط نودها بیشتر باشد، شانس آن‌ها برای استیکینگ افزایش می‌یابد.

نودها برای جذب توکن‌های بیشتر، پیشنهاد توزیع سود جذابی به افراد می‌دهند. در این حالت، افراد معمولاً می‌توانند در هر زمان اجاره توکن‌هایشان را لغو کنند. این الگوریتم به عنوان اثبات سهام استیجاری شناخته می‌شود و برخلاف DPoS، محدودیتی در تعداد ولیدیتورها ندارد. شبکه بلاکچین Waves از این الگوریتم استفاده می‌کند.

3. اثبات سهام خالص (PPoS)

در میان روش‌های مختلف اثبات سهام، اثبات سهام خالص دموکراتیک‌ترین روش محسوب می‌شود. در این روش، برای جلوگیری از انحصار در فرآیند اعتبارسنجی، قدرت بین تمام اعضای شبکه توزیع می‌شود. برای مثال، در بلاکچین الگوراند، شما تنها با استیک کردن یک توکن ALGO می‌توانید به عنوان ولیدیتور فعالیت کنید. این در حالی است که در اتریوم، هر ولیدیتور به ۳۲ اتر نیاز دارد.

ولیدیتورها به صورت تصادفی برای اعتبارسنجی بلوک‌های جدید انتخاب می‌شوند، اما احتمال انتخاب هر ولیدیتور با افزایش میزان استیکینگ او بالاتر می‌رود. تا زمانی که دو سوم نودهای شبکه به صورت صادقانه فعالیت کنند، عملکرد بلاکچین به خوبی پیش می‌رود.

آیا برای استیکینگ ارز دیجیتال باید مستقیم در بلاکچین سپرده‌گذاری کنیم؟

یکی از راه‌های استیکینگ ارز دیجیتال، فعالیت مستقیم به عنوان ولیدیتور در شبکه است. اما حتی اگر سرمایه کافی برای این کار داشته باشید، باید توجه کنید که این نقش وظایفی را بر عهده شما می‌گذارد. در صورتی که ولیدیتور وظایف خود را به درستی انجام ندهد، ممکن است با جریمه‌های سنگین مانند ضبط کوین‌های استیک‌شده مواجه شود. با توجه به این نکات و همچنین وجود استخرهای استیکینگ و مکانیزم‌های اجماع بهبود یافته مانند DPoS، بسیاری ترجیح می‌دهند به صورت غیرمستقیم در استیکینگ شرکت کنند.

بسیاری از شبکه‌ها حداقل میزان کوین برای مشارکت در استیکینگ تعیین کرده‌اند که ممکن است از توان مالی بسیاری افراد خارج باشد. برای مثال، در زمان نگارش این مقاله، قیمت هر اتر حدود ۱۸۸۴ دلار است؛ یعنی هر ولیدیتور در شبکه اتریوم باید حداقل ۳۲ اتر به ارزش تقریبی ۵۹,۰۰۰ دلار استیک کند. همچنین، برای افزایش شانس موفقیت در اعتبارسنجی، نیاز به استیکینگ تعداد بیشتری اتر دارید.

این موارد باعث می‌شود که بسیاری از افراد سرمایه خود را در اختیار پلتفرم‌های استیکینگ قرار دهند. این پلتفرم‌ها با تجمیع سرمایه‌ها به عنوان ولیدیتور در شبکه‌های بلاکچین فعالیت می‌کنند و سپس پاداش‌های دریافتی را بین سرمایه‌گذاران تقسیم می‌کنند. نرخ پاداش‌های استیکینگ بسته به تعداد کوین‌های استیک‌شده توسط ولیدیتورها متغیر است.

مزایا و ریسک‌های استیکینگ ارز دیجیتال

اگر یک هولدر هستید، استیکینگ ارز دیجیتال می‌تواند گزینه مناسبی برای کسب درآمد باشد. فرض کنید تعدادی اتر خریده‌اید و قصد دارید آن‌ها را برای یک سال نگه دارید. در حالت عادی می‌توانید دارایی خود را در کیف پول ذخیره کنید، اما با استیکینگ می‌توانید در این مدت سود هم کسب کنید، بدون اینکه نیاز به انجام کار خاصی داشته باشید.

اما همه چیز به این سادگی نیست. همان‌طور که گفته شد، در مدت استیکینگ، دارایی شما قفل می‌شود و قابل دسترسی نیست. از سوی دیگر، نوسانات شدید قیمتی ویژگی ذاتی ارزهای دیجیتال است. بنابراین، ممکن است در طول استیکینگ، ارزش دارایی شما کاهش یابد و حتی با وجود دریافت سود، متضرر شوید. این مهم‌ترین ریسک استیکینگ است که باید به آن توجه کنید.

علاوه بر این، مشکلات دیگری نیز وجود دارد. سابقه کلاهبرداری توسط برخی استخرهای استیکینگ وجود دارد. حتی ممکن است آن‌ها وظایف خود را به درستی انجام ندهند و اصل سرمایه شما به خطر بیفتد. احتمال هک شدن استخرها و پلتفرم‌های استیکینگ نیز همواره وجود دارد. این مسائل نشان می‌دهد که انتخاب پلتفرم مناسب و مطمئن برای استیکینگ چقدر حائز اهمیت است.

کدام ارزهای دیجیتال برای استیکینگ مناسب هستند؟

نرخ سود استیکینگ معمولاً به صورت درصد سود سالانه (APY) بیان می‌شود، اما بازه‌های زمانی استیکینگ در ارزهای مختلف متفاوت است. بسیاری از شبکه‌ها بازه‌های زمانی بین یک هفته تا چند ماه را برای استیکینگ در نظر می‌گیرند. این موضوع به پلتفرم‌های استیکینگ نیز بستگی دارد؛ برای مثال، برخی استخرها پلن‌های متنوعی ارائه می‌دهند که در آن می‌توانید بدون قفل شدن سرمایه، نرخ سود کمتری دریافت کنید یا با قفل کردن دارایی، سود بیشتری بگیرید.

بهترین ارزهای دیجیتال برای استیکینگ لزوماً آن‌هایی نیستند که بیشترین نرخ سود را دارند. بلکه باید شبکه‌هایی را انتخاب کنید که قابل اعتماد باشند. همچنین، نرخ سود استیکینگ در شبکه‌های مختلف ثابت نیست و ممکن است با کاهش حجم استیکینگ در شبکه، برای جذب کاربران، نرخ سود افزایش یابد.

در جدول زیر، سود استیکینگ برخی از برترین ارزهای دیجیتال را مشاهده می‌کنید:

سخن پایانی

در این مقاله بررسی کردیم که استیکینگ ارز دیجیتال چیست و چگونه می‌توان از طریق آن درآمد کسب کرد. توصیه می‌کنیم در انتخاب پلتفرم‌های استیکینگ دقت کنید. برخی پلتفرم‌ها با ارائه نرخ سودهای وسوسه‌انگیز، هدف کلاهبرداری دارند. هرگز بدون تحقیق به چنین پلتفرم‌ها و استخرهای استیکینگ اعتماد نکنید. حتماً درباره سوابق و عملکرد آن‌ها بررسی‌های لازم را انجام دهید تا مطمئن‌ترین گزینه‌ها را انتخاب کنید. در حال حاضر، پلتفرم‌های استیکینگ ارز دیجیتال ایرانی و خارجی در دسترس هستند و می‌توانید از این روش به عنوان راهی برای کسب درآمد در بازار رمزارزها استفاده کنید.